Cséplő Gyuri

Özet

(Plot Summary – hungarian): 1970’lerde geçen belgesel uzun metrajlı film, zeki ve hırslı bir çingene çocuğu olan György Cséplő’nün “reşit olma” hikâyesidir. İki ilkokul yılını tamamlayan 18 yaşındaki genç, iki arkadaşıyla birlikte Alman köyünden Peşte’ye iş aramaya gider ve biriktirdiği biraz parayla içinde bulunduğu sefil durumdan kurtulmayı başarır. Okuma yazma bilmeyen arkadaşları kısa süre sonra evlerine döner ama Gyuri kalır. Çeşitli işlerde çalışıyor, dürüstçe okuyor ve şehirde çalışan çoğu çingeneyle aynı çileyi çekiyor. Ancak, yoksulluk ve önyargıya dair can alıcı deneyimini tezgah başında değil, bir tuğla fabrikasındaki Macar işçilerin sıkışık “putri “sinde edinir. Eski arkadaşlarını özlediği için eve döner, ancak bir süre sonra “dünyayı görmek için” tekrar dışarı çıkmaya karar verir.

Yetmişli yıllarda geçen belgesel-film, zeki ve hırslı Çingene çocuğu Cséplő György’nin “gelişim romanı”. Okulda sadece iki dönemi bitiren on sekiz yaşındaki genç, Budapeşte’de iş bulmak ve küçük birikimlerinin yardımıyla köy kulübesindeki sefil yaşamından kurtulmak için iki arkadaşıyla birlikte Németfalu’dan ayrılır. Okuma yazma bilmeyen arkadaşları kısa süre sonra evlerine döner ama Gyuri kalır. Çeşitli yerlerde çalışır, özenle okur ve şehirde çalışan çoğu Çingene gibi Calvary’nin tüm aşamalarını geçer. Ancak yoksulluk ve önyargı hakkındaki en belirleyici deneyimlerini fabrikalarda değil, tuğla fabrikası işçilerinin dar ve bakımsız kulübelerinde yaşar. Eski arkadaşlarını özlediği için eve döner, ancak bir süre sonra tekrar gitmeye karar verir.

Konu

Sosyolojik bakış açısıyla Budapeşte Okulu, bu lirik belgesel filmin belgesel yaklaşımıdır. Filmin yapıldığı 1978 yılında, bu akım Béla Balázs Stüdyosu’nda gelişmekteydi ve önde gelen isimlerinden biri de Pál Schiffer’di. Genç sinemacılar belgesel filmlerinde, tükenmiş kurgusal formların aksine, görsel imgesini yakalayarak bozulmuş bir gerçekliğin daha derin bağlantılarını keşfetmeye ve göstermeye çalıştılar. Çalışmalarıyla kısa süre önce Pulitzer Ödülü’nü kazanan Pál Schiffer, bu yaklaşıma bağlı kalmaya devam ediyor. Çingene azınlığın kaderini, zor çalışma koşullarını ve Szabolcs-Budapeşte arasındaki yolculuklarını ilk ve önde gelen eserlerinden birinde (Kara Tren, 1970) ele aldı. Daha sonra uzun yıllar boyunca bu “saf” belgesel türünde Çingenelerin okullaşma, barınma ve asimilasyon temalarını araştırdı (Çingene çocuklar ne yapar? Hunnia’da çektiği uzun metrajlı belgesel filmi Gyuri the Tiller, zeki ve hırslı bir çingene çocuğun reşit olma hikâyesidir. Schiffer burada ilk kez amatör oyuncunun kendi hayatından motifleri canlandırdığı sözde durum belgeselini kullandı. İki ilkokul yılını tamamlayan çocuk, putri’sini terk eder ve güvenli bir geçim kaynağı arayışıyla Alman köyünden Peşte’ye gider. Dürüstçe çalışır, çok çalışır ve şehirdeki çoğu çingene gibi çile çeker. Ancak yoksulluğu ve önyargıları tezgâh başında değil, Macar işçilerin tuğla fabrikalarındaki sıkışık “putri “lerinde öğrenir… Sonunda, arkadaşlarını özleyerek ama artık aynı koşullarda yaşayamayacağını fark ederek evine döner.